Cổ tức là gì? Các hình thức chi trả và cách chia cổ tức như thế nào?

Việc hiểu rõ cổ tức là gì cũng như các hình thức và cách thức chi trả có vai trò gì đối với các nhà đầu tư? Bài viết dưới đây Rabbit Care sẽ giải thích chi tiết về khái niệm và các công thức quan trọng của nó. Từ đó, có thể giúp bạn đánh giá chính xác giá trị của cổ phiếu và tiềm năng tăng trưởng của công ty.

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, “cổ tức là khoản lợi nhuận ròng được trả cho mỗi cổ phần bằng tiền mặt hoặc bằng tài sản khác”. Nó sẽ bao gồm cổ tức cổ phần phổ thông và cổ tức ưu đãi.

Nói một cách dễ hiểu, đây là phần lợi nhuận mà công ty chia cho cổ đông, thể hiện quyền lợi của nhà đầu tư khi góp vốn vào doanh nghiệp. Vì thế, cổ tức (trong tiếng anh là dividend) chính là một trong những hình thức thu hồi vốn và hưởng lợi nhuận phổ biến trên thị trường chứng khoán.

Khoản tiền này được trích từ lợi nhuận sau thuế của công ty, thường được chi trả định kỳ hoặc theo quyết định của Đại hội đồng cổ đông.

Định nghĩa tiếp theo là về khoản lợi nhuận được chia cho những cổ đông sở hữu cổ phiếu thường của công ty. Đặc điểm của cổ tức cổ phần phổ thông là không cố định và phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.

Cổ đông phổ thông có quyền biểu quyết trong các quyết định quan trọng của công ty. Tuy nhiên, họ chỉ nhận được cổ tức sau khi công ty đã chi trả cho cổ đông ưu đãi.

Khoản lợi nhuận được trả cho cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi gọi là cổ tức ưu đãi. Nó giúp công ty thu hút vốn đầu tư mà không làm pha loãng quyền biểu quyết của cổ đông hiện hữu.

Bởi đặc trưng của nó là thường có mức cố định và được ưu tiên chi trả trước cổ tức phổ thông. Tuy nhiên, cổ đông ưu đãi thường không có quyền biểu quyết trong các vấn đề quản trị công ty.

Hiện nay, giao dịch bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu là 2 hình thức phổ biến nhất khi chi trả cổ tức. Các hình thức khác sẽ tùy vào điều lệ của mỗi doanh nghiệp mà điều chỉnh và quyết định.

Đây là hình thức phổ biến nhất và phải được thanh toán bằng tiền Việt Nam Đồng (VNĐ). Khi đó, công ty sẽ:

• chuyển trực tiếp tiền vào tài khoản ngân hàng của cổ đông,
• hoặc thông qua đường bưu điện,
• hoặc có thể bằng séc.
  
  

Phương thức đầu tiên sẽ mang lại lợi ích tức thì cho nhà đầu tư. Bởi nó có thể giúp họ có thể sử dụng ngay khoản tiền nhận được. Tuy nhiên, việc chi trả bằng tiền mặt có thể ảnh hưởng đến dòng tiền và khả năng tái đầu tư của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần phải lưu ý thật kỹ về vấn đề chuyển nhầm tiền vào tài khoản khác.

Khi tìm hiểu về cổ tức là gì, đừng nên bỏ qua quá trình mà công ty phân phối một phần lợi nhuận của mình cho các cổ đông. Đây là quy trình có tổ chức và đặc biệt là phải tuân theo các quy định pháp luật cũng như điều lệ công ty.

Theo điều 135 Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14, cổ tức phải được thanh toán đầy đủ trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày kết thúc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên.

Ban lãnh đạo có 30 ngày để lập danh sách người nhận, số tiền mỗi người được nhận, và hình thức trả cổ tức. Sau đó, họ phải thông báo cho cổ đông ít nhất 15 ngày trước khi trả tiền. Các thông tin gửi cho cổ đông phải bao gồm các nội dung sau:

• Tên và địa chỉ công ty
• Thông tin cá nhân của cổ đông (tên, địa chỉ, quốc tịch, số giấy tờ tùy thân)
• Thông tin tổ chức nếu cổ đông là công ty (tên, mã số, địa chỉ)
• Số cổ phần, số tiền cổ tức mỗi cổ phần, và tổng số tiền cổ tức
• Ngày trả và cách thức trả cổ tức
• Chữ ký của chủ tịch và người đại diện pháp luật

Công ty Cổ phần MTA có lịch chia cổ tức cho năm tài chính vừa qua với quy trình như sau:

Bước 1: Quyết định chi trả

• Trong cuộc họp Đại hội đồng cổ đông thường niên vào ngày 15/4/2024, công ty quyết định chia cổ tức với tỷ lệ 10% bằng tiền mặt.
• Tổng số cổ phiếu đang lưu hành: 10 triệu cổ phiếu
• Mệnh giá cổ phiếu: 10.000 đồng/ cổ phiếu
  
  

Bước 2: Thông báo chi trả

Ngày 20/4/2024: Công ty công bố thông tin về việc chi trả cổ tức trên website và các phương tiện thông tin đại chúng. Các ngày quan trọng được nhấn mạnh:

• Ngày giao dịch không hưởng quyền: 10/5/2024
• Ngày chốt danh sách cổ đông: 11/5/2024
• Ngày thanh toán: 1/6/2024
  
  

Bước 3: Tính toán cổ tức

Cổ tức trên mỗi cổ phiếu = 10% x 10.000 đồng = 1.000 đồng/ cổ phiếu Tổng số tiền chi trả cổ tức = 1.000 đồng x 10 triệu cổ phiếu = 10 tỷ đồng

Bước 4: Thực hiện chi trả

Đối với cổ đông đã lưu ký

• Công ty chuyển tiền cho Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD).
• VSD phân phối tiền cho các công ty chứng khoán.
• Các công ty chứng khoán chuyển tiền vào tài khoản của cổ đông.
  
  

Đối với cổ đông chưa lưu ký

Cổ đông đến trụ sở công ty để nhận cổ tức, mang theo CMND/CCCD và Sổ chứng nhận sở hữu cổ phần.

Bước 5: Xử lý vấn đề phát sinh

Nếu cổ đông không nhận được tiền đúng hạn, họ có thể liên hệ với bộ phận quan hệ cổ đông của công ty để được hỗ trợ.

Bước 6: Báo cáo và công bố kết quả

• Lập báo cáo chi tiết về kết quả chi trả cổ tức.
• Gửi báo cáo cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK), và VSD.
• Công bố thông tin về việc hoàn thành chi trả cổ tức trên website công ty và các phương tiện thông tin theo quy định.
  
  

Bước 7: Lưu trữ hồ sơ

• Tập hợp và lưu trữ toàn bộ hồ sơ liên quan đến quá trình chi trả cổ tức.
• Bao gồm: nghị quyết ĐHĐCĐ, thông báo chi trả, danh sách cổ đông, bảng tính cổ tức, chứng từ chuyển tiền, báo cáo kết quả, và các tài liệu khác.
  
  

Bước 8: Đánh giá và rút kinh nghiệm

• Họp đánh giá quá trình thực hiện, ghi nhận những điểm cần cải thiện.
• Cập nhật quy trình nội bộ nếu cần để tối ưu hóa cho lần chi trả tiếp theo.

Để hiểu rõ hơn về ví dụ trên, bạn cần nắm rõ các công thức tính cổ tức trên mỗi cổ phiếu (DPS) là gì. Cụ thể, nó được xác định bằng 2 công thức như dưới đây:

DPS = Tổng cổ tức chi trả : Cổ phiếu đang lưu hành

DPS = Lợi nhuận trên mỗi cổ phần (EPS) x Tỷ lệ chi trả cổ tức

Trong đó:

Tỷ lệ chi trả cổ tức (%) = Cổ tức hàng năm trên mỗi cổ phiếu : Lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu = Cổ tức : Thu nhập ròng

Thông qua đó, ta có thể tính được tỷ suất cổ tức là gì (Dividend Yield). Đây là một chỉ số quan trọng trong đầu tư chứng khoán bởi nó giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ sinh lời từ cổ tức của một cổ phiếu so với giá trị hiện tại của nó.

Tỷ suất cổ tức = (DPS : Giá thị trường của một cổ phiếu) x 100

Ví dụ:

Giả sử công ty MTA trả cổ tức 2.000 VNĐ trên mỗi cổ phiếu trong năm nay. Giá thị trường hiện tại của cổ phiếu MTA là 50.000 VNĐ. Khi đó:

Tỷ suất cổ tức = (2.000 VNĐ : 50.000 VNĐ) × 100% = 4%

Điều này có nghĩa là nhà đầu tư sẽ nhận được 4% lợi nhuận từ cổ tức so với giá trị hiện tại của cổ phiếu.

Có nhiều lý do khiến một công ty quyết định không chi trả cổ tức. Và những lý do này thường phản ánh chiến lược tài chính và kinh doanh của công ty.

Đầu tiên, doanh nghiệp có thể muốn giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư vào các dự án phát triển hoặc mở rộng kinh doanh. Việc này có thể giúp công ty tăng trưởng nhanh hơn và tạo ra giá trị lớn hơn cho cổ đông trong dài hạn.

Thứ hai, trong giai đoạn khó khăn về tài chính, công ty có thể quyết định giữ lại lợi nhuận để dự trữ vốn. Điều này nhằm đảm bảo có đủ nguồn lực tài chính để đối phó với các tình huống bất ngờ, như suy thoái kinh tế, biến động thị trường, hoặc các rủi ro khác.

Ngoài ra, một số công ty chọn không chi trả cổ tức để sử dụng lợi nhuận cho việc trả nợ. Từ đó, có thể cải thiện sức khỏe tài chính của công ty, giảm chi phí lãi vay, và cải thiện khả năng tín dụng. Điều này cũng có thể tăng giá trị cổ phiếu của công ty, mang lại lợi ích gián tiếp cho cổ đông.

Cuối cùng, có thể do quy định pháp luật hoặc điều lệ công ty không cho phép chia cổ tức trong một số trường hợp cụ thể. Một số công ty còn có thể ưu tiên đầu tư vào các sản phẩm phái sinh để đa dạng hóa danh mục đầu tư và quản lý rủi ro, thay vì chi trả cổ tức trực tiếp cho cổ đông. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về phái sinh là gì và vai trò của nó trong chiến lược tài chính doanh nghiệp, hãy xem bài viết chi tiết này.

• Cần nắm rõ các mốc thời gian liên quan đến việc chi trả cổ tức, đặc biệt là ngày giao dịch không hưởng quyền.
• Nên đánh giá tỷ suất cổ tức để xem xét hiệu quả đầu tư.
• Phân tích khả năng duy trì mức chi trả cổ tức của công ty trong tương lai dựa trên tình hình tài chính và triển vọng kinh doanh.
• Giá cổ phiếu thường giảm tương ứng với giá trị cổ tức sau ngày giao dịch không hưởng quyền.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu được “cổ tức là gì”. Tóm lại, cổ tức đóng vai trò quan trọng trong thị trường chứng khoán. Nó chính là cầu nối giữa doanh nghiệp và cổ đông. Một kiến thức vững vàng về nó không chỉ giúp nhà đầu tư đánh giá đúng giá trị của cổ phiếu mà còn hỗ trợ họ trong việc xây dựng chiến lược đầu tư dài hạn.

Tuy nhiên, cần nhớ rằng đây không phải là yếu tố duy nhất quyết định giá trị của một cổ phiếu. Nhà đầu tư thông minh cần cân nhắc toàn diện các yếu tố như triển vọng tăng trưởng, khả năng sinh lời và chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

Đừng quên tìm hiểu về các thẻ tín dụng được khuyên dùng từ Rabbit Care để tăng cường khả năng tài chính của mình nhé!