Tín dụng và cho vay khác nhau như thế nào​? Cách phân biệt

Trong lĩnh vực tài chính, tín dụng và cho vay là hai khái niệm phổ biến nhưng lại dễ gây nhầm lẫn. Cả hai đều liên quan đến việc cung cấp một khoản tiền cho cá nhân hoặc tổ chức sử dụng, sau đó hoàn trả theo một thỏa thuận nhất định. Tuy nhiên, bản chất của chúng lại có nhiều điểm khác biệt quan trọng.

Hiểu đúng về chúng không chỉ giúp người dùng đưa ra quyết định tài chính sáng suốt mà còn tránh được những rủi ro không đáng có. Để có cái nhìn toàn diện, hãy cùng Rabbit Care đi sâu vào từng khái niệm, phân tích cụ thể trong bài viết dưới đây.

Tín dụng là một hình thức cấp vốn mà ngân hàng hoặc tổ chức tài chính cho phép cá nhân hoặc doanh nghiệp sử dụng một khoản tiền nhất định mà không cần phải thanh toán ngay lập tức. Bản chất của nó chính là sự tin tưởng giữa bên cho vay và bên vay, dựa trên cam kết hoàn trả đúng hạn.

Bạn có thể sử dụng số tiền trong hạn mức tín dụng mà ngân hàng cấp cho mình để chi tiêu mua sắm, thanh toán dịch vụ mà không cần có sẵn tiền trong tài khoản. Chủ sở hữu cũng có thể được miễn lãi 45 hoặc 55 ngày thẻ tín dụng tùy theo yêu cầu ngân hàng. Nghĩa là, nếu được thanh toán đầy đủ trước thời hạn quy định đó, bạn không phải chịu lãi suất. Tuy nhiên, nếu chỉ thanh toán một phần hoặc không thanh toán đúng hạn, phần tiền còn lại sẽ bị tính lãi suất khá cao, dao động từ 20-30%/năm.

Bên cạnh thẻ tín dụng, tín dụng còn có các hình thức khác như tín dụng doanh nghiệp, tín dụng tiêu dùng. Chúng được mở rộng để phục vụ nhu cầu vốn của nhiều đối tượng khách hàng khác nhau.

Cho vay là một hình thức cung cấp vốn mà bên vay nhận được một khoản tiền cụ thể và cam kết hoàn trả trong thời gian quy định, kèm theo lãi suất cố định hoặc thả nổi. Khoản vay có thể có hoặc không có tài sản thế chấp, tùy thuộc vào hình thức vay và mức độ tín nhiệm của người vay.

Các loại hình vay hiện nay

• Vay tín chấp
  
  

Đây là hình thức vay không yêu cầu tài sản đảm bảo, ngân hàng xét duyệt khoản vay dựa trên thu nhập và lịch sử tín dụng của người vay. Hình thức này thường có lãi suất cao hơn do rủi ro lớn hơn.

Ví dụ: một nhân viên có mức lương 15 triệu đồng/tháng có thể được vay tín chấp khoảng 100 triệu đồng để tiêu dùng cá nhân, trả góp trong vòng 36 tháng.

• Vay thế chấp
  
  

Đây là hình thức vay yêu cầu có tài sản đảm bảo như nhà cửa, ô tô, sổ tiết kiệm. Hạn mức vay thường cao, có thể lên đến 80% giá trị tài sản thế chấp, lãi suất thấp hơn so với vay tín chấp.

Ví dụ: một cá nhân muốn mua căn hộ trị giá 2 tỷ đồng có thể thế chấp chính căn hộ đó để vay ngân hàng 1,6 tỷ đồng, trả góp trong 20 năm.

• Vay thấu chi
  
  

Cho phép người vay rút số tiền lớn hơn số dư thực tế trong tài khoản thanh toán. Đây là hình thức phổ biến dành cho những người có nguồn thu nhập ổn định, thường xuyên giao dịch qua ngân hàng.

Ví dụ: một nhân viên có mức lương 20 triệu đồng/tháng có thể được ngân hàng cấp hạn mức thấu chi 100 triệu đồng, tức là có thể chi tiêu vượt mức dù tài khoản không có tiền.

• Vay trả góp
  
  

Khoản vay được chia nhỏ thành các kỳ hạn thanh toán cố định, áp dụng cho cả vay tín chấp và vay thế chấp.

Ví dụ: một người mua điện thoại giá 20 triệu đồng bằng hình thức trả góp 12 tháng, mỗi tháng thanh toán khoảng 1,8 triệu đồng cả gốc lẫn lãi.

Ví dụ

Một doanh nghiệp nhỏ cần 500 triệu đồng để mở rộng hoạt động sản xuất. Nếu họ lựa chọn vay vốn kinh doanh không thế chấp, họ sẽ phải đáp ứng các điều kiện như có phương án kinh doanh khả thi hoặc chứng minh năng lực tài chính. Ngược lại, nếu họ sử dụng tín dụng doanh nghiệp, họ có thể linh hoạt sử dụng số tiền được cấp trong hạn mức mà không cần chứng minh mục đích sử dụng cụ thể.

Để hiểu rõ hơn sự khác biệt giữa tín dụng và cho vay, hãy xem xét hai trường hợp cụ thể:

• Hợp đồng vay tiền giữa hai cá nhân
  
  

Một người cần vay 50 triệu đồng để chi trả chi phí đám cưới và nhờ bạn bè giúp đỡ. Hai bên thỏa thuận rằng khoản vay không tính lãi và phải hoàn trả sau 6 tháng. Vì tin tưởng lẫn nhau, họ chỉ viết giấy tay xác nhận mà không cần hợp đồng công chứng. Đây là một hợp đồng vay tiền cá nhân, có tính linh hoạt cao nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nếu bên vay không trả đúng hạn.

• Hợp đồng tín dụng với ngân hàng
  
  

Một doanh nghiệp nhỏ muốn mở rộng hoạt động và cần vay 2 tỷ đồng từ ngân hàng. Họ phải cung cấp kế hoạch kinh doanh chi tiết, báo cáo tài chính và tài sản thế chấp. Ví dụ như bất động sản hoặc máy móc. Sau khi ngân hàng xét duyệt hồ sơ, hai bên ký hợp đồng tín dụng quy định rõ về lãi suất (10%/năm), thời hạn trả nợ (10 năm) và phương thức thanh toán (trả góp hàng tháng). Nếu doanh nghiệp không trả đúng hạn, ngân hàng có quyền thu hồi tài sản thế chấp theo cam kết.

Như vậy, trong thực tế, điểm giống cũng như sự khác nhau giữa cho vay và tín dụng là gì?

Bản chất giao dịch

Chúng đều là hình thức cung cấp vốn, trong đó một bên chuyển giao giá trị tài sản (thường là tiền) cho bên kia sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định. Người nhận vốn có nghĩa vụ hoàn trả đầy đủ cả gốc và lãi theo thỏa thuận.

Mục đích sử dụng

Cả tín dụng và cho vay đều nhằm hỗ trợ nhu cầu tài chính của cá nhân và doanh nghiệp. Các khoản vốn có thể được sử dụng cho mục đích tiêu dùng, đầu tư, kinh doanh, hoặc mua sắm tài sản. Ví dụ như vay mua nhà thế chấp bằng chính căn nhà định mua, mở rộng sản xuất, hoặc trang trải chi phí y tế.

Trách nhiệm của các bên

• Sử dụng vốn đúng mục đích đã đăng ký
  

• Thanh toán đầy đủ gốc và lãi đúng hạn
  

• Cung cấp thông tin trung thực về tình hình tài chính
  

• Thông báo kịp thời cho tổ chức tài chính khi gặp khó khăn trong việc trả nợ
  
  

Quyền lợi của các bên

• Nhận đầy đủ số tiền vay theo thỏa thuận
  

• Được bảo mật thông tin cá nhân
  

• Có quyền trả nợ trước hạn (theo điều kiện cụ thể)
  

• Được tư vấn và giải đáp thắc mắc về khoản vay
  
  

Khía cạnh pháp lý

Hai hình thức này đều được điều chỉnh bởi khung pháp luật chặt chẽ. Chúng được giám sát chặt chẽ bởi các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước. Các giao dịch phải tuân thủ quy định về lãi suất, thời hạn, và phương thức thanh toán. Qua đó, đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia.

Quy trình thẩm định

Chúng yêu cầu người vay phải đáp ứng các điều kiện về năng lực tài chính và khả năng trả nợ. Ngân hàng sẽ đánh giá kỹ lưỡng hồ sơ, thu nhập, và lịch sử tín dụng của khách hàng trước khi phê duyệt.

Rủi ro

Chúng tiềm ẩn khả năng người vay không trả được nợ đúng hạn. Do đó, các tổ chức tín dụng thường áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro tín dụng.

Tín dụng là lựa chọn lý tưởng cho những nhu cầu tài chính ngắn hạn và linh hoạt. Đối với những chi tiêu đột xuất hoặc cơ hội kinh doanh cần nắm bắt nhanh, thẻ tín dụng là công cụ đắc lực. Chẳng hạn, một cửa hàng online phát hiện một lô hàng giảm giá lớn cần thanh toán ngay, việc sử dụng thẻ tín dụng giúp họ tận dụng cơ hội mà không cần chờ đợi thủ tục vay vốn phức tạp.

Tín dụng cũng phù hợp cho những người có thu nhập ổn định và kỷ luật tài chính tốt. Họ có thể tận dụng các ưu đãi như:

• thời gian miễn lãi,
• tích điểm hoàn tiền,
• các chương trình khuyến mãi của thẻ tín dụng để tối ưu hóa chi tiêu.
  
  

Ví dụ: Bạn đi công tác và cần đặt vé máy bay, khách sạn gấp nhưng chưa có sẵn tiền mặt. Sử dụng thẻ tín dụng giúp bạn thanh toán ngay và hoàn trả sau mà không bị tính lãi nếu thanh toán đúng hạn.

Đối với các khoản đầu tư dài hạn như mua nhà, xây dựng nhà xưởng hay mở rộng kinh doanh, vay truyền thống là lựa chọn phù hợp hơn. Một gia đình trẻ cần 2 tỷ đồng để mua nhà với kế hoạch trả góp trong 20 năm sẽ được hưởng lợi từ lãi suất thấp hơn và kế hoạch trả nợ rõ ràng của khoản vay truyền thống.

Với những dự án đầu tư cần số vốn lớn và có kế hoạch sinh lời dài hạn, hình thức này giúp người vay chủ động hơn trong việc lập kế hoạch tài chính. Ví dụ: một doanh nghiệp sản xuất cần 5 tỷ đồng để mua máy móc mới. Họ có thể dự toán chính xác chi phí lãi vay và lên kế hoạch trả nợ phù hợp với dòng tiền từ hoạt động sản xuất.