Nguyên tắc bồi thường bảo hiểm là gì? Tại sao bạn nên biết sớm

Khi rủi ro có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, việc hiểu rõ các nguyên tắc bồi thường bảo hiểm là chìa khóa để bảo vệ tài sản và gia đình một cách hiệu quả. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm bắt được cách thức mà bảo hiểm hoạt động, đặc biệt là quy trình bồi thường khi sự cố xảy ra.

Bài viết này Rabbit Care sẽ giúp bạn khám phá những nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất trong bồi thường hợp đồng bảo hiểm, từ đó giúp bạn an tâm hơn khi tham gia bảo hiểm, và đảm bảo quyền lợi của mình một cách tối ưu.

Bồi thường bảo hiểm là những quy định cơ bản được áp dụng để đảm bảo rằng người tham gia bảo hiểm sẽ nhận được sự hỗ trợ tài chính từ công ty bảo hiểm. Nguyên tắc bồi thường sẽ xảy ra các sự kiện không mong muốn như tai nạn, thiên tai, bệnh tật, hoặc các rủi ro khác đã được bảo hiểm.

Nguyên tắc bồi thường trong bảo hiểm áp dụng cho bảo hiểm tài sản và thiệt hại đo lường được. Cụ thể như:

• Bảo hiểm tài sản
• Bảo hiểm trách nhiệm dân sự, vì trách nhiệm dân sự chủ yếu được thực hiện bằng tiền
• Bảo hiểm cháy nổ
• Bảo hiểm hàng hóa vận chuyển
• Bảo hiểm thiệt hại kinh doanh
• Những hạng mục có thể đong đếm được như chi phí chăm sóc sức khỏe trong bảo hiểm y tế, bảo hiểm sức khỏe…
  
  

Mục tiêu chính của nguyên tắc bồi thường là để khôi phục lại tình trạng tài chính của người được bảo hiểm như trước khi sự cố xảy ra, mà không tạo ra bất kỳ lợi nhuận bất hợp lý nào từ việc nhận tiền bảo hiểm.

Phạm vi áp dụng của nguyên tắc bồi thường bảo hiểm rất rộng, bao gồm cả giai đoạn bắt đầu của hợp đồng bảo hiểm và các trường hợp bồi thường phổ biến như bảo hiểm tài sản và bảo hiểm trách nhiệm dân sự. Chúng ta sẽ đi sâu vào chi tiết từng trường hợp như sau:

Thời điểm áp dụng nguyên tắc bồi thường cụ thể là khi:

• Hợp đồng bảo hiểm đã được ký kết và ban hành dựa trên sự đồng thuận giữa doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm.
• Bên mua bảo hiểm đã đóng đầy đủ số tiền phí theo hợp đồng, tuân thủ đúng quy định và sự thống nhất giữa hai bên.
• Trong trường hợp bên mua bảo hiểm gặp khó khăn tài chính, cần trao đổi trước với công ty bảo hiểm và điều này phải được ghi rõ trong hợp đồng hoặc trên cơ sở sự thống nhất giữa hai bên.
• Bên mua bảo hiểm cũng cần cung cấp đầy đủ hóa đơn đóng phí bảo hiểm theo quy định của pháp luật.

Theo Điều 46 và 47 Luật kinh doanh bảo hiểm, việc nguyên tắc đóng góp bồi thường bảo hiểm về tài sản (như xe, nhà…) tuân theo các nguyên tắc sau:

• Giới hạn bồi thường hợp đồng: Số tiền bồi thường bảo hiểm tối đa bằng số tiền bảo hiểm đã mua, trừ khi có thỏa thuận khác trong hợp đồng.
• Đánh giá thiệt hại: Nguyên tắc bồi thường dựa trên giá trị thị trường hiện tại của tài sản bị thiệt hại tại thời điểm xảy ra sự cố. Mức độ bồi thường bảo hiểm phụ thuộc vào mức độ thiệt hại thực tế.
• Việc bồi thường tài sản phải tuân theo quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm và các quy định pháp luật liên quan khác. Tuyệt đối không chấp nhận các hành vi lợi dụng, trục lợi, hoặc vi phạm pháp luật.
  
  

Bồi thường bảo hiểm tài sản có thể được thực hiện theo một trong ba hình thức:

• Sửa chữa tài sản bị thiệt hại.
• Thay thế tài sản bị thiệt hại bằng tài sản khác tương đương.
• Bồi thường bằng tiền mặt.
  
  

Nếu doanh nghiệp bảo hiểm và bên mua bảo hiểm không đạt được thỏa thuận về hình thức nguyên tắc đóng góp bồi thường trong bảo hiểm tài sản, thì sẽ được thực hiện bằng tiền mặt.

Ví dụ:

Bảo hiểm ô tô: Khi xe của bạn gặp tai nạn, công ty bảo hiểm sẽ chịu trách nhiệm bồi thường các thiệt hại về tài sản. Bạn có thể chọn sửa chữa xe, thay thế các bộ phận hư hỏng hoặc nhận tiền để mua xe mới tùy theo mức độ thiệt hại và thỏa thuận trong hợp đồng.

Theo Điều 53, 55 và 57 của Luật kinh doanh bảo hiểm, nguyên tắc bồi thường bảo hiểm trách nhiệm dân sự như sau:

Điều kiện phát sinh trách nhiệm:

• Công ty bảo hiểm chỉ chịu trách nhiệm bồi thường khi có yêu cầu từ người thứ ba đối với người được bảo hiểm.
• Yêu cầu bồi thường bảo hiểm phải được thực hiện trong thời hạn hiệu lực của hợp đồng bảo hiểm.
  
  

Phạm vi bồi thường trách nhiệm dân sự:

• Công ty bảo hiểm sẽ chi trả cho người được bảo hiểm những khoản tiền mà người này phải bồi thường cho người thứ ba theo quy định của pháp luật.
• Tổng số tiền bồi thường bảo hiểm không vượt quá số tiền bảo hiểm đã mua, trừ khi có thỏa thuận khác.
  
  

Hình thức bồi thường: Nguyên tắc bồi thường trách nhiệm dân sự chủ yếu là bằng tiền.

Ví dụ:

Tai nạn giao thông: Khi người lái xe gây ra tai nạn và làm hư hỏng tài sản hoặc gây thương tích cho người khác, công ty bảo hiểm sẽ chi trả các khoản bồi thường thay cho người lái xe, trong phạm vi số tiền bảo hiểm tai nạn đã mua.

Điều 42 và 43 của Luật Kinh doanh Bảo hiểm Việt Nam (số 24/2000/QH10) có quy định về mức bồi thường hợp đồng bảo hiểm như sau:

Doanh nghiệp bảo hiểm chỉ bồi thường tối đa bằng giá trị thiệt hại thực tế của tài sản, không vượt quá số tiền bảo hiểm đã ghi trong hợp đồng.

Số tiền bồi thường bảo hiểm được xác định dựa trên:

• Giá thị trường của tài sản tại thời điểm và địa điểm xảy ra thiệt hại.
• Mức độ thiệt hại thực tế của tài sản.
• Tỷ lệ giữa số tiền bảo hiểm và giá trị ban đầu của tài sản.
  
  

Mục đích của quy định là nhằm đảm bảo tính công bằng và tránh tình trạng trục lợi bảo hiểm.

Nếu vi phạm quy định, người mua bảo hiểm có thể bị từ chối bồi thường hoặc chỉ được bồi thường hợp đồng một phần.

Ví dụ:

Bảo hiểm nhà ở: Nếu bạn bảo hiểm ngôi nhà trị giá 1 tỷ đồng với số tiền bảo hiểm là 2 tỷ đồng, thì phần phí bảo hiểm vượt quá 1 tỷ đồng sẽ được hoàn trả. Nếu xảy ra sự cố, công ty bảo hiểm chỉ bồi thường bảo hiểm tối đa bằng giá trị thiệt hại thực tế của ngôi nhà, dù bạn đã mua bảo hiểm với số tiền cao hơn.

• Người được bảo hiểm: Thông báo đến công ty bảo hiểm về việc xảy ra sự kiện bảo hiểm (tai nạn, mất mát,…) trong thời hạn hợp đồng.
• Cung cấp thông tin: Người được bảo hiểm cung cấp đầy đủ thông tin về sự kiện bảo hiểm như thời gian, địa điểm, nguyên nhân, mức độ thiệt hại,…
• Yêu cầu hỗ trợ: Người được bảo hiểm yêu cầu công ty bảo hiểm hỗ trợ giải quyết vụ việc.

• Công ty bảo hiểm: Tiếp nhận thông báo từ người được bảo hiểm.
• Kiểm tra hợp đồng: Kiểm tra xem sự kiện xảy ra có nằm trong phạm vi bồi thường bảo hiểm của hợp đồng hay không.
• Mở hồ sơ: Mở hồ sơ bồi thường hợp đồng và giao cho bộ phận xử lý bồi thường.

• Khảo sát hiện trường: Đội ngũ giám định của công ty bảo hiểm tiến hành khảo sát hiện trường, thu thập chứng cứ.
• Xác minh thông tin: Kiểm tra tính xác thực của thông tin mà người được bảo hiểm cung cấp.
• Đánh giá mức độ thiệt hại: Đánh giá mức độ thiệt hại dựa trên kết quả khảo sát và các tài liệu nguyên tắc bồi thường bảo hiểm liên quan.

• Xác định giá trị tài sản: Xác định giá trị tài sản bị thiệt hại tại thời điểm xảy ra sự kiện bảo hiểm.
• Tính toán chi phí sửa chữa hoặc thay thế: Tính toán chi phí để sửa chữa hoặc thay thế tài sản bị hư hỏng.
• Xác định mức độ chịu trách nhiệm: Xác định mức độ chịu trách nhiệm của các bên liên quan (nếu có).

• Bộ phận xử lý bồi thường: Tổng hợp toàn bộ thông tin, đánh giá thiệt hại và so sánh với điều khoản hợp đồng.
• Ra quyết định và thông báo kết quả xử lý hồ sơ đến người được bảo hiểm.
• Thực hiện thanh toán: Nếu được chấp thuận, công ty bảo hiểm sẽ thực hiện thanh toán theo hình thức thỏa thuận (chuyển khoản, tiền mặt,…).

Khác với các loại hình bảo hiểm tài sản, bảo hiểm nhân thọ hoạt động dựa trên nguyên tắc khoán chứ không phải nguyên tắc bồi thường. Điều này có nghĩa KHÔNG tồn tại nguyên tắc bồi thường trong bảo hiểm nhân thọ. Đây cũng là một trong các trường hợp bảo hiểm không bồi thường, vì:

• Tính mạng con người không thể định giá: Bảo hiểm nhân thọ bảo vệ tính mạng con người, một giá trị vô hình và không thể định giá bằng tiền.
• Không có mục đích bồi thường: Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ không nhằm mục đích bồi thường thiệt hại tài chính mà nhằm đảm bảo an toàn tài chính cho người thụ hưởng khi xảy ra rủi ro.
  
  

Số tiền bồi thường được xác định theo nguyên tắc khoán trước trong hợp đồng và sẽ được trả cho người thụ hưởng khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. Số tiền này không phụ thuộc vào mức độ thiệt hại thực tế mà chỉ dựa trên số tiền bảo hiểm đã thỏa thuận.

Doanh nghiệp bảo hiểm không có quyền yêu cầu bên thứ ba bồi hoàn số tiền đã chi trả, dù bên thứ ba có liên quan đến sự kiện bảo hiểm hay không.

Tìm hiểu thêm một số bệnh mà bảo hiểm nhân thọ không chi trả!

Nguyên tắc bồi thường trong bảo hiểm được thực hiện dựa trên quy định của pháp luật và hợp đồng, bạn cần lưu ý những điểm sau để đảm bảo quyền lợi của mình:

Tuân thủ pháp luật và hợp đồng:

• Tất cả các thủ tục, nguyên tắc bồi thường phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật và các điều khoản đã ghi trong hợp đồng bảo hiểm.
  
  

Thống nhất điều chỉnh:

• Nếu có bất kỳ thay đổi nào về phí bảo hiểm hoặc các điều khoản khác, cả bên bảo hiểm và người được bảo hiểm cần thống nhất và cập nhật thông tin trong bồi thường bảo hiểm.
  
  

Có bên thứ ba chứng kiến:

• Việc có một bên thứ ba như luật sư, người đại diện để chứng kiến quá trình bồi thường hợp đồng sẽ giúp đảm bảo tính minh bạch và hạn chế tranh chấp.
  
  

Chứng minh rõ ràng:

• Tất cả các giao dịch, tài liệu liên quan đến quá trình bồi thường hợp đồng cần được chứng minh một cách cụ thể và chi tiết.
  
  

Kiểm định giá trị tài sản công khai:

• Việc định giá tài sản bị thiệt hại cần được thực hiện công khai, minh bạch và tuân thủ đúng quy định pháp luật.
  
  

Để quá trình bồi thường bảo hiểm diễn ra thuận lợi và đảm bảo quyền lợi, bạn cần chủ động nắm rõ các quy định pháp luật và yêu cầu các bên liên quan thực hiện đúng các thủ tục.

Việc tự sửa chữa tài sản bị hư hỏng rồi yêu cầu bồi thường là một vấn đề pháp lý phức tạp, cần được xem xét kỹ lưỡng dựa trên từng trường hợp bồi thường hợp đồng cụ thể.

Ví dụ:

• Trường hợp 1: Xe ô tô của bạn bị va chạm nhẹ, bạn tự đi sửa chữa tại gara quen. Bạn có thể yêu cầu bên gây hại bồi thường bảo hiểm chi phí sửa chữa nếu có đủ hóa đơn chứng từ.
• Trường hợp 2: Nhà bạn bị hỏng mái do bão, bạn tự mua vật liệu về sửa. Bạn cũng có thể yêu cầu bồi thường nếu chứng minh được chi phí sửa chữa là hợp lý.
  
  

Việc tự sửa chữa tài sản bị hư hỏng rồi yêu cầu bồi thường là hoàn toàn có thể, nhưng bạn cần lưu ý các điều kiện và thủ tục pháp lý để đảm bảo quyền lợi của mình.

Việc công ty bảo hiểm từ chối bồi thường hợp đồng bảo hiểm là một tình huống khá phổ biến và có thể gây nhiều bức xúc. Tuy nhiên, trước khi hành động, bạn cần tìm hiểu rõ lý do tại sao công ty bảo hiểm từ chối và các quyền lợi của mình theo hợp đồng bảo hiểm.

Những việc bạn nên làm khi bị từ chối bồi thường:

• Yêu cầu công ty bảo hiểm giải thích rõ ràng bằng văn bản để hiểu rõ lý do.
• Kiểm tra lại hợp đồng bảo hiểm để tìm ra điểm bất hợp lý để tránh gây khó hiểu, mâu thuẫn
• Thu thập đầy đủ bằng chứng: hóa đơn, chứng từ và kể cả hình ảnh, video ghi lại tình huống xảy ra sự cố để làm bằng chứng.
• Tìm kiếm sự trợ giúp pháp lý từ luật sư hoặc người tư vấn để khiếu nại.

Như vậy, việc hiểu rõ các nguyên tắc bồi thường bảo hiểm không chỉ giúp bạn đảm bảo quyền lợi cá nhân, mà còn giúp bạn tự tin hơn trong việc lựa chọn và sử dụng các sản phẩm bảo hiểm phù hợp.

Hãy luôn nắm vững các nguyên tắc này và hợp tác chặt chẽ với công ty bảo hiểm để đảm bảo rằng, khi rủi ro xảy ra, bạn sẽ nhận được sự hỗ trợ cần thiết và kịp thời. Hy vọng rằng các sản phẩm bảo hiểm mà Rabbit Care cung cấp sẽ giúp bạn an tâm trong việc bảo vệ bản thân và người thân của bạn.