A-Z kiến thức cơ bản về chứng khoán dành cho người mới bắt đầu

Đầu tư luôn là một sân chơi hứa hẹn nhiều lợi nhuận nhưng cũng đầy rủi ro, không ai có thể đảm bảo cho bạn rằng tham gia đầu tư vào bất cứ thứ gì đều thành công. Kể cả đầu tư chứng khoán, nghe quen thuộc nhưng bạn có chắc chắn là đã biết hết những kiến thức cơ bản về loại hình đầu tư này?

Nếu bạn đang có ý định tham gia vào thế giới hấp dẫn của chứng khoán, nơi bạn có thể kiếm được nhiều tiền từ những giao dịch thông minh, thì bạn phải biết cách phân tích và đánh giá các cổ phiếu, để chọn ra những cơ hội đầu tư sinh lời nhất. Bạn có muốn nắm được những kỹ năng và chiến lược đầu tư chứng khoán hiệu quả, để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro? Nếu câu trả lời là có, thì bài viết này là dành cho bạn. Sau khi đọc xong bài viết này, Rabbit Care tin rằng bạn sẽ có được một cái nhìn tổng quan và sâu sắc về chứng khoán, và có thể áp dụng những kiến thức và kỹ năng đã học vào thực tế.

Tại sao tôi phải tìm hiểu về chứng khoán? Đầu tư chứng khoán có lợi ích gì?

Nếu bạn đã có tài chính cá nhân ổn định và muốn kiếm thêm thu nhập, thì bạn không thể bỏ qua hình thức đầu tư chứng khoán. Khi bạn đã muốn tham gia vào thị trường đầu tư, thì việc chơi chứng khoán sẽ diễn ra rất phổ biến vì nó là một trong các hình thức đầu tư online được kiểm chứng và được nhiều người tin tưởng tham gia. Vậy thì còn chần chờ gì mà không tham gia đầu tư chứng khoán? Khi tham gia đầu tư, bạn sẽ được một số lợi ích sau:

Giúp bạn có được những kiến thức cơ bản và nâng cao về thị trường tài chính, các loại hình chứng khoán, cách hoạt động của thị trường chứng khoán, và các kỹ năng và chiến lược đầu tư hiệu quả. Những kiến thức này sẽ giúp bạn có được cái nhìn tổng quan và sâu sắc về đầu tư chứng khoán, và có thể áp dụng vào thực tế.

Đầu tư chứng khoán sẽ mang lại cho bạn những lợi ích về mặt tài chính, như nhận lợi nhuận từ chênh lệch giá trị, nhận cổ tức hàng năm, tiền không bị “bốc hơi”, lợi nhuận hai chiều, khả năng mang lại lợi nhuận cao, v.v. Những lợi ích này sẽ giúp bạn cải thiện tình hình tài chính của bản thân, và đạt được các mục tiêu tài chính dài hạn.

Chơi chứng khoán cũng mang lại cho bạn những lợi ích khác, như có thể bắt đầu với số vốn nhỏ, kênh đầu tư linh hoạt, tính thanh khoản cao, tiện lợi và nhanh chóng, có thể sở hữu một phần công ty bạn yêu thích, rèn luyện tính kiên nhẫn, v.v. Những lợi ích này sẽ giúp bạn có được một trải nghiệm đầu tư thú vị và bổ ích.

Vậy cùng chúng tôi tìm hiểu những kiến thức cơ bản nhất mà bạn cần nắm trước khi tham gia đầu tư chứng khoán.

Khái niệm cơ bản và loại hình chứng khoán

Dưới đây là một số thông tin cơ bản về đầu tư chứng khoán:

Chứng khoán là công cụ tài chính đại diện cho quyền sở hữu hoặc khoản nợ trong một công ty hoặc tổ chức chính phủ. Đầu tư chứng khoán có thể được phân thành hai loại chính: chứng khoán vốn và chứng khoán nợ.

Chứng khoán vốn là chứng khoán thể hiện quyền sở hữu một phần của công ty phát hành. Loại chứng khoán vốn phổ biến nhất là cổ phiếu, là giấy chứng nhận số tiền mà nhà đầu tư đóng góp vào công ty cổ phần. Nắm giữ cổ phiếu đồng nghĩa với việc bạn đang sở hữu một phần của công ty đó, và có quyền quyết định trong các vấn đề quan trọng của công ty, cũng như nhận lợi nhuận từ công ty (cổ tức).

Chứng khoán nợ là chứng khoán thể hiện khoản nợ mà người phát hành phải trả cho người sở hữu trong một khoảng thời gian xác định theo lãi suất. Loại chứng khoán nợ phổ biến nhất là trái phiếu, là một tờ giấy vay nợ, trong đó người phát hành cam kết trả lại số tiền gốc và lãi cho người mua trái phiếu theo kỳ hạn và điều kiện đã thỏa thuận. Mua trái phiếu đồng nghĩa với việc bạn đang cho vay tiền cho người phát hành, và có quyền nhận lại tiền gốc và lãi từ người phát hành.

Ngoài cổ phiếu và trái phiếu, còn có một số loại đầu tư khác, như:

Chứng chỉ quỹ: Là do quỹ đầu tư (một tổ chức tập hợp các nhà đầu tư để mua bán các tài sản khác nhau) phát hành, thể hiện quyền sở hữu của người mua vào tài sản của quỹ. Mua chứng chỉ quỹ đồng nghĩa với việc bạn đang góp vốn vào quỹ, và có quyền nhận lợi nhuận từ hoạt động của quỹ (phân phối lợi tức).

Chỉ số chứng khoán: Là một con số thể hiện giá trị của một nhóm cổ phiếu được lựa chọn theo tiêu chuẩn nào đó. Chỉ số chứng khoán được sử dụng để đo lường hiệu suất của thị trường hoặc một phân khúc thị trường. Ví dụ: VN-Index là chỉ số thể hiện giá trị của 30 cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE).

Chứng khoán phái sinh: Là chứng khoán có giá trị phụ thuộc vào giá trị của một tài sản nền (underlying asset) nào đó, như cổ phiếu, trái phiếu, chỉ số chứng khoán, tiền tệ, v.v. Chơi chứng khoán phái sinh được sử dụng để đầu cơ hoặc bảo hiểm rủi ro. Ví dụ: Hợp đồng tương lai (futures contract) là một loại đầu tư chứng khoán phái sinh, trong đó hai bên cam kết mua bán một lượng tài sản nền nào đó với một giá và thời điểm đã xác định trước.

Bạn có thể tìm kiếm các thông tin giao dịch trên sàn chứng khoán. Tại Việt Nam, hiện có các sàn giao dịch chứng khoán chính là HOSE – Sàn chứng khoán HCM, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và VNdirect.

• Chứng khoán niêm yết là chứng khoán được công bố thông tin và giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán. Chứng khoán niêm yết có tính thanh khoản cao, minh bạch và được bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư chứng khoán.

Ví dụ: Cổ phiếu của các công ty lớn như Vinamilk, Vietcombank, Vingroup, v.v. là các cổ phiếu niêm yết trên HOSE.

• Chứng khoán không niêm yết là chứng khoán không được công bố thông tin và giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán. Chơi chứng khoán không niêm yết có tính thanh khoản thấp, ít minh bạch và có rủi ro cao cho nhà đầu tư chứng khoán.

Ví dụ: Cổ phiếu của các công ty nhỏ hoặc mới thành lập, hoặc các công ty không đủ điều kiện để niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán là các cổ phiếu không niêm yết.

• Chứng khoán OTC (over-the-counter) là chứng khoán được giao dịch trực tiếp giữa hai bên mà không thông qua sàn giao dịch chứng khoán. Chứng khoán OTC có tính thanh khoản thấp hơn so với chứng khoán niêm yết, nhưng cao hơn so với chứng khoán không niêm yết. Đầu tư chứng khoán OTC cũng ít minh bạch và có rủi ro cao cho nhà đầu tư chứng khoán.

Ví dụ: Trái phiếu doanh nghiệp là một loại chứng khoán OTC phổ biến tại Việt Nam.

>>>Tìm hiểu cách thức đầu tư cổ phiếu cho người mới bắt đầu!

Cách hoạt động của thị trường đầu tư chứng khoán

Là một người muốn tìm kênh đầu tư, chúng tôi cung cấp cho bạn một số điều cơ bản về cách đầu tư sinh lời ở thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, có thể sẽ có thêm nhiều biến động khác tùy vào tình hình thực tế của thị trường, nên bạn cần kết hợp giữa lý thuyết và trải nghiệm thực tế:

Thị trường chứng khoán là nơi mà các cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh và các loại chứng khoán khác được giao dịch giữa các nhà đầu tư. Thị trường đầu tư chứng khoán có thể được phân thành hai loại: thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp.

• Thị trường sơ cấp là nơi mà các công ty, tổ chức, chính phủ phát hành chứng khoán lần đầu tiên để huy động vốn từ công chúng. Quá trình này được gọi là phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO). Các nhà đầu tư chứng khoán mua trực tiếp từ nhà phát hành và trở thành cổ đông của công ty hoặc người cho vay của tổ chức.
• Thị trường thứ cấp là nơi mà các nhà đầu tư chứng khoán mua và bán chứng khoán đã được phát hành trước đó. Quá trình này được gọi là giao dịch chứng khoán. Các nhà đầu tư mua bán chứng khoán thông qua các sàn giao dịch hoặc các kênh khác như thị trường ngoại hối (OTC).

Các thành phần và vai trò của thị trường bao gồm:

Sàn giao dịch: Là nơi cung cấp nền tảng và quy tắc cho việc giao dịch đầu tư chứng khoán. Có nhiều sàn giao dịch lớn trên thế giới, như New York Stock Exchange (NYSE), Nasdaq, London Stock Exchange (LSE), Tokyo Stock Exchange (TSE), v.v. Các sàn giao dịch đầu tư chứng khoán có thể hoạt động theo hình thức vật lý hoặc điện tử.

Công ty chứng khoán: Là những công ty được cấp phép để tham gia vào hoạt động kinh doanh và đầu tư chứng khoán, như môi giới, tư vấn, quản lý danh mục, v.v. Các công ty chứng khoán làm trung gian giữa các nhà đầu tư chứng khoán và sàn giao dịch, và thu phí dịch vụ từ các giao dịch.

Cá nhân và tổ chức: Là những người hoặc tổ chức có nhu cầu mua bán và chơi chứng khoán để kiếm lợi nhuận hoặc đạt được các mục tiêu tài chính khác. Những người chơi chứng khoán có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí, như mức độ rủi ro, chiến lược đầu tư, kỳ vọng lợi nhuận, v.v.

Cơ quan quản lý và giám sát: Là những cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định và giám sát hoạt động của thị trường đầu tư chứng khoán, nhằm bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư chứng khoán và duy trì sự minh bạch và công bằng của thị trường. Một số cơ quan quản lý và giám sát nổi tiếng là Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Hoa Kỳ (SEC), Ủy ban Chứng khoán Anh (FCA), Ủy ban Chứng khoán Nhật Bản (FSA), v.v.

Các quy trình giao dịch cơ bản trên thị trường chơi chứng khoán bao gồm:

• Đặt lệnh: Là quá trình mà các nhà đầu tư gửi yêu cầu mua hoặc bán một số lượng nhất định của một loại chứng khoán với một giá nhất định hoặc tốt hơn. Các nhà đầu tư chứng khoán có thể đặt lệnh thông qua các công ty chứng khoán hoặc các ứng dụng giao dịch trực tuyến.
• Khớp lệnh: Là quá trình mà các lệnh mua và bán được so sánh và thực hiện nếu điều kiện khớp nhau. Các sàn giao dịch đầu tư chứng khoán có thể sử dụng các thuật toán khác nhau để khớp lệnh, như theo thứ tự đến trước được ưu tiên, theo giá cao nhất, theo khối lượng lớn nhất, v.v.
• Thanh toán: Là quá trình mà các nhà đầu tư chứng khoán thanh toán tiền cho việc mua chứng khoán.Thanh toán có thể được thực hiện ngay sau khi khớp lệnh hoặc trong một khoảng thời gian nhất định, tuỳ thuộc vào loại chứng khoán và sàn giao dịch.

Các kỹ năng và chiến lược khi chơi chứng khoán

Các kỹ năng cần thiết để đầu tư hiệu quả bao gồm:

Kỹ năng phân tích kỹ thuật: Đây là kỹ năng sử dụng các công cụ như biểu đồ, chỉ số, xu hướng, mẫu hình, v.v. để dự đoán hành vi giá cổ phiếu trong tương lai dựa trên quá khứ và hiện tại. Kỹ năng này giúp bạn xác định điểm mua, bán, cắt lỗ, chốt lời, v.v. một cách khoa học và khách quan.

Kỹ năng phân tích cơ bản: Đây là kỹ năng đánh giá giá trị thực của một doanh nghiệp qua các chỉ tiêu như doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ sinh lời, tỷ lệ nợ, v.v. Kỹ năng này giúp bạn tìm ra những cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng hoặc bị định giá thấp so với giá trị sổ sách khi tham gia chơi chứng khoán.

Kỹ năng phân tích tâm lý thị trường: Đây là kỹ năng nhận biết và kiểm soát các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của bạn và của thị trường. Các yếu tố này có thể là lòng tham, sợ hãi, thiên vị xác nhận, ảo tưởng bản thân, v.v. Kỹ năng này giúp bạn tránh bị cuốn theo đám đông, duy trì kỷ luật và nhất quán trong chiến lược đầu tư chứng khoán của mình.

Các chiến lược đầu tư phù hợp với mục tiêu và khả năng chơi chứng khoán của bạn có thể là:

Chiến lược đầu tư dài hạn: Đây là chiến lược mua và giữ các cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng cao trong một khoảng thời gian dài (từ vài năm đến vài thập kỷ). Chiến lược đầu tư chứng khoán này phù hợp với những người chơi cổ phiếu có kiên nhẫn, không quan tâm đến biến động ngắn hạn của thị trường và muốn gia tăng tài sản theo thời gian.

Chiến lược đầu tư ngắn hạn: Đây là chiến lược mua và bán các cổ phiếu trong một khoảng thời gian ngắn (từ vài ngày đến vài tháng). Chiến lược này phù hợp với những người có linh hoạt, nhanh nhạy, sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao và muốn kiếm lời từ biến động của thị trường của đầu tư chứng khoán.

Chiến lược đầu cơ: Đây là chiến lược đầu tư chứng khoán mà việc mua và bán các cổ phiếu trong một khoảng thời gian rất ngắn (từ vài phút đến vài giờ). Chiến lược này phù hợp với những người có kinh nghiệm, am hiểu thị trường, sử dụng đòn bẩy và muốn tận dụng những cơ hội tăng giảm giá đột biến của cổ phiếu.

Sau bài viết này, Rabbit Care tin rằng bạn đã có những hình dung cơ bản nhất về thế nào là đầu tư chứng khoán và cách thức hoạt động của loại hình này ở thị trường Việt Nam. Ngoài ra còn có những kỹ năng cần thiết và chiến lược cụ thể để bạn tự tin trở thành nhà đầu tư thông minh và thành công.

Hãy nhớ rằng, đầu tư chứng khoán là một hoạt động mang tính rủi ro cao, nên bạn cần phải luôn cập nhật kiến thức, theo dõi tin tức, phân tích dữ liệu, và áp dụng các nguyên tắc và chiến lược phù hợp. Để đảm bảo bạn có thể quản lý tài chính cá của mình tốt khi tham chơi chứng khoán, bạn có thể tham khảo các khoản vay cá nhân từ các đối tác uy tín tại Rabbit Care để tự tin trong việc đầu tư của mình. Chúc bạn may mắn và thành công trong việc chơi chứng khoán.